
Kumar Vikranth, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
ရှေးခေတ်မှစ၍ စေတီပုထိုးများ (သက္ကတ : स्तूप, = ‘အပုံ’) သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ထုံးတမ်းစဉ်လာနှင့် ဘုရားဝတ်ပြုခြင်းဆိုင်ရာ ကျင့်စဉ်များတွင် ထင်ရှားသော အခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်ခဲ့သည်။ လုံးဝန်းသော မြေသားခြမ်းများ (သို့) အမိုးခုံးများဖြစ်သည့် စေတီပုထိုးများတွင် ကြည်ညိုလေးစားသော ရဟန်းသံဃာတော်များနှင့် သီလရှင်များ၏ အရိုးများကဲ့သို့သော အမွေအနှစ်များ ပါဝင်သည်။ ဘုရားဖူးများ သွားလာ၍ တရားထိုင်နိုင်စေရန် အမိုးခုံး ပတ်ပတ်လည် နင်းထားသော လမ်းလည်းပါရှိသည်။ အာရှတစ်ခွင်သို့ ဗုဒ္ဓဘာသာပြန့်ပွားလာသောအခါ မူလစေတီတော်တည်ဆောက်ပုံကို တိဗက်၊ အရှေ့အာရှရှိ ဘုရားများနှင့်အရှေ့တောင်အာရှရှိ စေတီပုထိုးများအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ အသွင်သဏ္ဍာန်ပြောင်းလဲလာသော်လည်း အခြေခံအခင်းအကျင်းတွင် မြေသားအမိုးခုံး၊ စတုရန်းအုတ်ခုံ၊ ဗဟိုထိပ်ဖျားနှင့် စေတီတော်ကို ဖူးမြော်သူများအတွက် အထက်ဖော်ပြပါ ပတ်လမ်းတို့ ပါဝင်သည်။
ဤအခြေခံဖွဲ့စည်းပုံသည် သမ္မာကျမ်းစာ၏ ဖန်ဆင်းခြင်းမှတ်တမ်းတွင်ဖော်ပြထားသော စကြဝဠာ၏ပုံစံကို ထင်ဟပ်စေသည်။ ဖန်ဆင်းရှင်ဘုရားသခင်သည် လူသားများကို ‘ဘုရားသခင်၏ပုံသဏ္ဍာန်နှင့်အညီ’ ဖန်ဆင်းပုံကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည်ကို ကျွန်ုပ်တို့တွေ့မြင်ခဲ့ရသည်။ ဤသည်မှာ ကျွန်ုပ်တို့အားလုံး၏ မွေးရာပါအနုပညာ၊ ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့် ဆက်နွှယ်မှုသဘောသဘာဝကို ပိုင်ဆိုင်ရခြင်းအကြောင်း ရှင်းပြသည်။ ထို့နောက် မှတ်တမ်းတွင် ကမ္ဘာမြေကြီးအား အလယ်ဗဟိုအမိုးခုံးကဲ့သို့ ဘုရားသခင်က စေတီပုထိုးပုံသဏ္ဍာန်အဖြစ် မည်သို့စီစဉ်ထားကြောင်း ဖော်ပြသည်။
ကမ္ဘာမြေကို ဖန်ဆင်းပြီးနောက်၊ မှတ်တမ်းက ဤသို့ဆိုသည်။
၈ ထာဝရအရှင်ဘုရားသခင်သည်လည်း အရှေ့မျက်နှာ၊ ဧဒင်အရပ်၌ဥယျာဉ်ကို စိုက်ပျိုးပြီးလျှင်၊ ဖန်ဆင်းတော်မူသောလူကို ထိုဥယျာဉ်၌ နေရာချတော်မူ၏။
ကမ္ဘာဦး ၂:၈
ပြီးပြီးချင်း မကြာခင်တွင်
၉ …ထိုဥယျာဉ်အလယ်၌ အသက်ပင်လည်းရှိ၏။ ကောင်းမကောင်းကို သိကျွမ်းရာအပင်လည်းရှိ၏။
ကမ္ဘာဦး ၂:၉
ဥယျာဉ်တော်သည် စေတီတော်ရင်ပြင်တော်နှင့် ကိုက်ညီသည်။ ဥယျာဉ်အလယ်ရှိ သက်ရှိပင်သည် စေတီတော်မြတ်၏ အလယ်ဗဟိုနှင့် ကိုက်ညီသည်။ ကြယ်များပါသော ကောင်းကင်သည် အပြင်ဘက် ပတ်လမ်းကြောင်းနှင့် ကိုက်ညီသည်။ ရာသီခွင်များ ပါဝင်သော ကြယ်များသည် ကမ္ဘာမြေကြီး၏ အမိုးခုံးပတ်ပတ်လည်တွင် ဘုရားဖူးများကဲ့သို့ ညကောင်းကင်ယံကို ဖြတ်သန်းကြသည်။

Joos van Winghe, CC BY 4.0, via Wikimedia Commons
စေတီပုထိုးများတွင် ကွယ်လွန်သွားသော ရဟန်းတော်များ၏ အရိုးများနှင့် အရိုးပြာများ ပါဝင်သော်လည်း၊
၇ ထိုနောက်၊ ထာဝရအရှင်ဘုရားသခင်သည် မြေမှုန့်ဖြင့် လူကိုဖန်ဆင်း၍၊ သူ၏နှာခေါင်းထဲသို့ ဇီဝအသက်ကိုမှုတ်တော်မူလျှင်၊ လူသည် အသက်ရှင်သော သတ္တဝါဖြစ်လေ၏။
ကမ္ဘာဦး ၂:၇
ပထမလူသား၏ အရိုးများသည် ဘုရားသခင်၏ ပုံသဏ္ဌာန်တော် သို့အသက်ဝင်လာသည်။
သန့်ရှင်းသော စကြာဝဠာ
စေတီပုထိုးများသည် ကြည်ညိုစရာနေရာများဖြစ်သည်။ စကြဝဠာကြီးသည် ၎င်း၏ ကနဦးဖန်တီးမှုတွင် လုံးဝသန့်ရှင်းခဲ့သည်။ အမှန်မှာ၊ ဟေဗြဲကျမ်းစာက ဤသို့ဆိုသည်–
၃၁ ဘုရားသခင်သည် မိမိဖန်ဆင်းသမျှသောအရာတို့ကိုကြည့်ရှုလျှင်၊ အလွန်ကောင်းသည်ကို မြင်တော်မူ၍၊ ညဉ့်ဦးနှင့် နံနက်သည် ဆဋ္ဌမနေ့ရက်ဖြစ်လေ၏။
ကမ္ဘာဦး ၁:၃၁
ဝိညာဉ်ကမ္ဘာ …
ဗုဒ္ဓဘာသာစကြာဝဠာဗေဒသည် အရူပဘုံ (အရုပဗြဟ္မာ၊ ဒေဝဂတိ) ဟုခေါ်သော ရုပ်မရှိသော နယ်ပယ်ကို အဆိုပြုသည်။ ဤရုပ်မဟုတ်သော အပါယ်၌ နတ်တို့၊ အသုရာတို့ ကိန်းအောင်းနေ၏။ ရှေးခေတ်ဟေဗြဲကျမ်းစောင်များက သဘောတူညီပြီး အမှန်မှာ၊ ဤနေရာသည် ဖန်ဆင်းရှင်ဘုရားသခင် ကျိန်းဝပ်တော်မူရာဖြစ်ကြောင်း သမ္မာကျမ်းစာက ဖော်ပြသည်။
ဘုရားသခင်သည် ဤဝိညာဉ်ရေးပြင်ညီတွင် ကောင်းကင်တမန်များ ဟုခေါ်လေ့ရှိသည့် ကြီးမားပြီး တန်ခိုးကြီးသောဝိညာဉ်များကိုလည်း ဖန်ဆင်းခဲ့ကြောင်း သမ္မာကျမ်းစာက ဆိုသည်။ အလွန်အစွမ်းထက်ပြီး ဉာဏ်ရည်ထက်မြက်သော ဤဝိညာဉ်များကို သမ္မာကျမ်းစာက ဤသို့ဖော်ပြသည်-

၂၀ တန်ခိုးကြီး၍ နှုတ်ကပတ်တော်အသံကို နားထောင်လျက်၊ အမိန့်တော်အတိုင်း ဆောင်ရွက်သော ကောင်းကင်တမန်တော်တို့၊ ထာဝရဘုရားကို ကောင်းချီးပေးကြလော့။
ဆာလံ ၁၀၃:၂၀-၂၁
၂၁ အလိုတော်သို့လိုက်သော အမှုတော်ထမ်း၊ ကောင်းကင်ဗိုလ်ခြေတော်အပေါင်းတို့၊ ထာဝရဘုရားကို ကောင်းချီးပေးကြလော့။
ဘုရားသခင်သည် ဤကောင်းကင်တမန်ဝိညာဉ်များစွာကို ဖန်ဆင်းခဲ့သည်။ ဤဝိညာဉ်များကို တစေ့တစောင်းလက်ခံရရှိသူတစ်ဦးက ၎င်းတို့၏အရေအတွက်ကို အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။
၁၁ ထိုအခါ ငါကြည့်၍ ပလ္လင်တော်မှစသော သတ္တဝါတို့နှင့် အသက်ကြီးသူတို့၏ ပတ်ဝန်းကျင်၌ ကုဋေသင်္ချေမက အတိုင်းမသိ များစွာသော ကောင်းကင်တမန်တို့၏ အသံကို ငါကြား၏။
ဗျာဒိတ် ၅:၁၁
… ကောင်းကင်တမန်ကြီးနှင့်အတူ
ဘုရားသခင်သည် သူတို့၏တန်ခိုးဖြင့် ဖန်ဆင်းထားသောကမ္ဘာတွင် အစေခံရန် ကောင်းကင်တမန်ဝိညာဉ်များကို ဖန်ဆင်းခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်သည် အထူးသဖြင့်ထက်မြက်ပြီး စွမ်းအားကြီးမားသော ဝိညာဉ်တော် ကောင်းကင်တမန်များစွာကို ကြီးကြပ်ရန် ဖန်ဆင်းတော်မူ၏။ သူ့ဆီကနေ ထွန်းလင်းလာသော အလင်းရောင်ကြောင့် သူ့ကို ‘The Shining One’ (သို့) Lucifer ဟုခေါ်သည်။ ဒေဝဂတိ၌ မြတ်သောနတ်ကြီးဟု သင်ထင်မြင်နိုင်၏။ သမ္မာကျမ်းစာက ဤကောင်းကင်တမန်ခေါင်းဆောင်၏ အဖြစ်အပျက်ကို ဖော်ပြသည်-
၁၂ အချင်းလူသား၊ တုရုရှင်ဘုရင်အတွက် မြည်တမ်းသော စကားကိုမြွက်၍၊ အရှင်ထာဝရဘုရား၏ အမိန့်တော်ကို ဆင့်ဆိုရမည်မှာ၊ သင်သည် ထူးဆန်းသောတံဆိပ် ဖြစ်၏။ ပညာနှင့်ပြည့်စုံ၍ တင့်တယ်ခြင်းအသရေလည်း စုံလင်လျက်ရှိ၏။
ယေဇကျေလ ၂၈:၁၂-၁၅
၁၃ ဧဒင်အရပ်၊ ဘုရားသခင်၏ ဥယျာဉ်တော်၌နေပြီ။ သင်၏ခေါင်းပေါ်မှာ ကျောက်နီ၊ ဥဿဖရား၊ စိန်၊ မျက်ရွဲ၊ ကြောင်၊ နဂါးသွဲ့၊ နီလာ၊ မြ၊ ပတ္တမြား အစရှိသောကျောက်မြတ် အမျိုးမျိုးတို့ကို ဆောင်းလေ၏။ ရွှေဖြင့်လုပ်သော ပတ်သာ၊ ပုလွေတို့သည်လည်း၊ သင်ဖွားသောနေ့၌ပင် သင့်အဖို့ ပြင်ဆင်လျက်ရှိကြ၏။
၁၄ သင်သည် ဖြန့်၍ လွှမ်းမိုးသောခေရုဗိမ်ဖြစ်လျက်၊ ငါ့အခွင့်နှင့် ဘုရားသခင်၏ သန့်ရှင်းသောတောင်ပေါ်မှာ နေရာကျ၍ မီးတောက်သော ကျောက်တို့တွင် သွားလာရ၏။
၁၅ ဖွားသောနေ့မှစ၍ သင့်အပြစ်ထင်ရှားသောနေ့တိုင်အောင်၊ ပြုလေရာရာ၌ စုံလင်လျက်ရှိ၏။

Gustave Doré, Public domain, via Wikimedia Commons
ဘုရားသခင်သည် ဤအကြီးအကဲဝိညာဉ်တော်အား အမိန့်ပေးခဲ့သည်။
၁၃ သင်ကလည်း၊ ကောင်းကင်ပေါ်သို့ ငါတက်မည်။ ဘုရားသခင်၏ကြယ်တို့အပေါ်မှာ ငါ့ပလ္လင်ကို ငါချီးမြှောက်မည်။ မြောက်မျက်နှာဘက်၊ ဗျာဒိတ်တော်တောင်ပေါ်မှာ ငါထိုင်မည်။
၁၄ မိုးတိမ်ထိပ်ပေါ်သို့ ငါတက်မည်။အမြင့်ဆုံးသောဘုရားကဲ့သို့ ငါနေမည်ဟု စိတ်အကြံရှိလေပြီ။
ဟေရှာယ ၁၄:၁၃-၁၅
၁၅ သို့သော်လည်း၊ သင်သည်မရဏနိုင်ငံ၊ သင်္ချိုင်းတွင်းထဲသို့ နှိမ့်ချခြင်းကို ခံရလေပြီ။
၁၇
ယေဇကျေလ ၂၈:၁၇
သင်သည် ကိုယ်၌ တင့်တယ်ခြင်းအသရေကြောင့်၊ ဝါကြွားသောစိတ်ရှိလျက် ဂုဏ်ထွန်းတောက်သောကြောင့်၊ သင်၏ပညာသည် ဖောက်ပြန်လျက်ရှိလေပြီ။ ငါသည် သင့်ကို မြေတိုင်အောင်နှိမ့်ချမည်။ ရှင်ဘုရင်တို့သည် သင့်ကိုကြည့်ရှု၍ ဝမ်းမြောက်စေခြင်းငှာ၊ သူတို့ရှေ့မှာ သင့်ကိုငါချထားမည်။

Gustave Doré, Public domain, via Wikimedia Commons
လူစီဖာသည် ဖန်ဆင်းရှင်ဘုရားသခင်ကို ဝတ်မပြုတော့ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သော်လည်း၊ သူသည် ဘုရားသခင်ကိုယ်တိုင်ဖြစ်မည်ဟု တွေးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သူသည် အလွန်ကောင်းသော စကြဝဠာကြီးကို ဖျက်ဆီးပြီး လူသားအဖြစ် တည်ဆောက်ထားသော ဘုရားသခင်၏ ပုံသဏ္ဍာန်ကို ဖျက်ဆီးရန်ကြံစည်ကာ ဘုရားသခင်၏ရန်သူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ပုန်ကန်မှုတွင် အခြားသော ကောင်းကင်တမန် နတ်များစွာကသူ့နောက်သို့ လိုက်ခဲ့ကြောင်း သမ္မာကျမ်းစာကဖော်ပြသည်။ ဤနည်းဖြင့် ၎င်းတို့သည် နတ်ဆိုးများ (သို့) အသုရာများဖြစ်လာကြပြီး ယခုအခါ ဆိုးယုတ်သော်လည်း ၎င်းတို့၏အလှ၊ ဘုန်းတန်ခိုးနှင့် တန်ခိုးတို့ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားဆဲဖြစ်သည်။ လူစီဖာသည် သူ၏လိမ္မာပါးနပ်သောဉာဏ်ပညာဖြင့် လူကိုမနာခံအောင်သွေးဆောင်နိုင်လျှင် စကြဝဠာ၏ပြီးပြည့်စုံမှုကို ဖျက်ဆီးနိုင်ကြောင်း သိထားသည်။ ဟေဗြဲကျမ်းဂန်များတွင် ဤဝိညာဉ်ကို ယခု စာတန် (သို့) မာရ်နတ်ဟု အမည်ပေးခဲ့သော်လည်း အခြားအမည်များစွာဖြင့် လူသိများသည်။ ဂေါတမမြတ်စွာဘုရားကို တရားအားထုတ်စဉ် လောက၌ လှည့်ပတ်၍ မရဏနတ်မာရ်သည် အခြားဘုံအမည်တစ်ခုဖြစ်သည်။
စကြဝဠာကြီးတစ်ခုလုံး ပြိုလဲခြင်း၊ သေခြင်းတရားကျရောက်စေခြင်းငှာ မည်ကဲ့သို့ ပြုတော်မူမည်နည်း။ နောက်တွင်တွေ့ရမည်။